DOMUS

DOMUS

seu Aedificium, primum hominibus, ut se tutarentur adversus Solis ardores et tempestatum iniurias, vel spelunca erat vel tectum e frondibus. Ingeniosiores dein furcas erexêre, virgultoque interserto et luto inducto, parietes struxêre. Postea non necessitati solum, sed etiam commoditati consultum: Tandem in rerum affluentia, summoque otio, etiam voluptati et elegantiae est inservitum. Ac primo in templis et aedificiis publicis, mox in privatis etiam recessum a prisca frugalitate, eoque tandem deventum, ut quisque se tanto maiorem visum iri credert, quanto magnificentius habitaret. Aedificium primum ex luto fuit, quod invenisse dicitur teste Plin. l. 7. c. 56. Gellio, Doxius Caeli fil. lutei aedificii inventor placet, exemplo sumpto ab Hirundinum nidis. Postea partim utilitas, partim luxus plurimum excitavit ingenia, ut Architectonicem magis magisque excolerent, nonnulli etiam hac de Arte commentarios posteris relinquerent. Quales e Graecis Agatharchus, Democritus, Anaxagoras, Ctesiphon, Metagenes, Ictinus, Carpion, Philo, Hermogenes, Argelius, Satyrus, alii: e Latinis Fuffitius, Varro, P. Septimius, Cornelius Celsus, etc. Quorum hodie vix quidquam ad nos pervenit, praeter libros 10. Vitruvii de Architectonica. Vide Ioh. Gerh. Voss. de Philos. c. 15. Et quidem Domus seu aedes Tullianae, constitêre sestertio tricies quinque, ut ipse refert l. 5. famil. Ep. 6. i. e. scutatum octoginta septem milia qumgentis, secundum calculum Gronovii: quas ut emeret, vicies mutuum sumpsisse, testatur A. Gell. Has tamen superavit Antroniana domus Messallae Cos. cuius item Cic. meminit l. 1. ad Attic. Ep. 13. quae empta fuit scutatum 92. milibus et quingentis. Imo et M. Caelius adolescens equestris, fil familiâs, patre si non parco, at qui multis parum splendidus videbatur, habitavit, postquam ab eo semigrarat, decem milibus, h. e. conductum habuit ex aediculis insulae P. Clodii et tantum non pauperis cellam annuis 250. Philippeis sive scutatis, ut quidem adfirmat ipse Cic. nam adversarii criminabantur trigtnta milibus, i. e. 750. scutatis. His addatur, quod merito stupeas, ex Plin. l. 36. c. 15. P. Clodius quem Milo occidit, sestertium centies et quadragies octies domo, empta habitaveris i. e. trecentis septuaginta milibus scutatorum emptos lares incoluisse. Vide Frid. Gronov. de Pec. vet. l. 3. c. 16. Plura vero hanc in rem, supra in voce Aedes infra habitatio. etc. Addam quaedam, de Domos obsignandi, lustrandi seu purgandi, coronandique more, apud Vett. recepto. Et quidem Domos quoque olim annulis legimus obsignatas. In Elide certe obsignatam fuisse illam domum, in qua tres vacui lebetes Dionysio collocabantur, qui paulo post sigillo, quod integrum manserat, revulso, ab ingressis vino pleni reperti sint, tradit Aristot. miracul. Audit. bui verba Latine sic habenr: In Elide aedisicium est, ut ferunt, stadiis distans octo ab urbe, in quo collocantur tres Dionysio lebetes vacui, vocatisque peregrinis, quibus scrutari haec libeat, ianuarum claustra sigillis obsignant, quae deinde reserant. Porro lebetes vino plenos cernunt, pavimento et parietibus omnibus integris et illaesis, ut artis suspicio dolosae facile abesse videatur. Vide supra in voce Annulus, et infra Thya. Ipsae porro Domus, quoties fiebatres sacra, lustrabantur sulpure sale mixto, et coronabantur virenti lauro, uti docent verba Tiraesiae alloquentis Alcumenam, apud Theocrit. Εἰδ. κδ..

------ Αθαρῷ δὲ πυρώσατε δῶμα ςθεείῳ

Πρᾶτον, ἔπειτα δ᾿ ἅλεςςι μεμιγμένον ῾ὡςνενόμιςαἰ

Θαλλῷ ἐπιῥῤάινειν ἐςεμμένον ἀβλαβὲς ὔδωρ.

------ Puro autem lusstrate domum sulpure

Primum, deinde sale mixtam (ut consuetum est)

Ramoque virenti coronatam aspergite purâ aquâ etc.

Vide quoque Plin. l. 5. c. 5. Domos sale montibus suis exciso, seu lapide construunt. Idem l. 7. c. 56. Laterarias, ac domos constituêrunt primi Euryalus et Hyperbius fratres Athenis: antea specus erant pro domibus. Aere vero alieno obstrictae, a Creditoribus ὅροις apud Athenienses signabantur, ut dicemus infra in voce Tabula. At cum inhabitatores in patriam peccassent, ipsae cum iis Domus apud romanos olim sunt subversae. Sic interempto Manlio, qui fortiter defensam libertatem nefarie opprimere conatus fuerat, domum superiecit S. P. Q. R. ut penatium quoque strage puniretur. M. quoque Flacci et L. Saturnini seditiosissimorum civium corporibus trucidatis, penates ab imis fundis eruti sunt, apud Val. Max. l. 6. Exempl. 16. Quam hodieque severitatem in Maiestatis reos exerceri notum. Imo moris vestigia in Sacris iam reperiri, videbimus infra in voce Tignum etc. Nec omittendi Domuum Genii Auson. Tectorum Donuumque custodes, Arnob; ςθεοί κατοκίδιοι Philoxeno, οἱ κατ᾿ οἱκίαν Η῞ρωες, Dionys. Halic. l. 4. memorati, Lares viz. qui proin pellibus caninis velati stabant, adstante iis cane, animali φυλακτικῷ,

atque ita statuti Praestites dicebantur, q. προεςῶτες, ut Plaratch. docet. Eorum meminit vet. Inscr. LARIBUS PROSALUTE ET INCOLUMITATE DOMUS Q. SERTORII. apud Ger. Elmenhorst. Observationibus ad Arnob. l. 3. sub sin. adde Animadvers. Desid. Heralid, et quae hîc passim de Geniis Laribusque, it. lemmate, Isidii Dii, et voce Vicus. Sed et de Aulis Impp. vox apud Auctores Latinos in frequenti usu. Unde Phaed. l. 5. fab. 7.

Superbiens honorem vidit divinae domus.

Ubi notat Laurent. Divinae domus, i. e. Augustae, Imperatoriae, Principalis: ex Ulpian. l. 12. ff. ad SC. Turpil. Quae domus aeternabilis dicta. in l. 5. de loc. fund. iur. emp. in Cod. Theodos. Domus Augusta: alibi Dominica, Regia etc. De Familia item. Ovid. de Philemone et Bauci, l. 8. Metam. v. 639.

Tota Domus duo sunt -----

hodieque apud Germanos, de Principum Regumque familiis. Unde Domigenae, familiares, in Hist. praecipue Normannica etc. Plura vocis significata passim apud Barth. ad Stat. Nec hoc tamen omittendum, quod Δόμος Graecis ipse Ναὸς, Templum, seu aedes sacra dicitur. Dionys.

----- ἱερόν δόμον ἑίσατο Βήλῳ.

Unde πρόδομος, tum in Procerum et Principum privatis aedibus, tum in sacris; et ὀπιςθόδομος; quorum ille in fronte, iste in postico aedium erat, uti docet Salmas. ad Solin. p. 1216. et seqq. De antiquissima vero et primigenia vocis notione, dicemus infra, in voce Oecus.